جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی یک رویداد ویژه سینمایی است که توسط موسسه فرهنگی هنری فصل هنر ایده‌پردازی، طراحی شده و با همراهی بنیاد ایران‌شناسی با گذراندن فراز و نشیب‌هایی نهایتاً ۲۶ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه در پردیس سینمایی باغ کتاب تهران برگزار شد.

هدف از برگزاری این جشنواره نمایش زیست‌بوم، فرهنگ، گستره‌ زیست‌بوم، آیین‌های فرهنگی و مذهبی، سبک زندگی، آداب و رسوم و سنن اقوام ایرانی، تاریخ اقوام، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس و ظرفیت‌های گردشگری متنوع و رنگارنگ در قاب سینما بود.

پس از پایان آن با مهدی حیدری مدیر این جشنواره به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا ببینیم تا چه اندازه به اهداف جشنواره نزدیک شده‌اند.

* با توجه به این‌که این جشنواره با هدف پرداخته شدن به ظرفیت فیلم‌های بومی در سینمای ایران برگزار شد چه خلائی در این زمینه احساس کردید؟

متأسفانه سینمای ما امروز به پایتخت و تولید فیلم‌های آپارتمانی محدود شده است. درواقع، سینمای فعلی از سینمای اقوام و قومیت به شکل‌هایی که قبلاً ساخته می‌شد، مثل «دونده»، «گیلانه» و… دور شده است. الان کسی که دوست دارد خودش و فیلمش دیده شود متأسفانه باید حتماً به تهران کوچ کند. درحالی‌که در کشورهای دیگر این‌طور نیست و اگر فیلمسازی ولو از کوچک‌ترین منطقه دنیا، فیلم خوبی ساخته باشد می‌تواند فیلم خود را در جشنواره‌های معتبر در معرض دید مخاطبان بگذارد. بخصوص در سال‌های اخیر که پلتفرم‌ها دسترسی مخاطبان به فیلم‌ها را بدون مرز کرده است. ولی در ایران در سال‌های اخیر، ملاک به این شکل شده است که اگر کسی می‌خواهد فیلم بسازد حتماً باید در تهران باشد، طبعاً این مسئله یک آفت به شمار می‌رود.

* می‌خواهید بگویید سینمای ما باید از حالت تک‌قطبی بودن خارج شود؟

دقیقاً، در سال‌های اخیر فیلمسازان مستعدی در استان‌های مختلف کشور فعالیت می‌کنند ولی عملاً مورد توجه و حمایت قرار نمی‌گیرند. تصور کنید در حال ‌حاضر چقدر فیلم درباره اقوام مختلف ایرانی ساخته شده است؟ سینمای ما به معنای واقعی کلمه از این منظر دچار خلأهای جدی است. دلیلش هم این است که امروز ۸۰ درصد فیلم‌ها آپارتمانی هستند و آن ۲۰ درصد باقی هم در شمال کشور یا به‌ندرت در شهرهای دیگر ساخته می‌شوند.

* با توجه به تجربه نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی، دیدگاه مخاطب را نسبت به آثار بومی چطور ارزیابی می‌کنید؟

علیرغم بعضی افکار که ایده‌شان حذف قومیت‌هاست، برگزاری این جشنواره نشان داد که مخاطب به‌خوبی می‌تواند با فیلم‌هایی به‌غیراز زبان فارسی هم ارتباط بگیرد. درست است که زبان رسمی و معیار ما فارسی است، ولی نمی‌توان منکر وجود زبان‌های دیگری چون بلوچ، کردی و ترکی شد و انتظار داشته باشیم که فقط فیلم‌هایی به زبان فارسی به نمایش دربیایند. زیبایی سینما به تنوع آثار از این منظر است. معتقدم، زمانی شرایط برای ساخت چنین فیلم‌هایی فراهم می‌شود که بتوانیم تمام اقوام را در قاب سینما داشته باشیم. به‌شخصه مخالف انحصارگرایی و این‌که فقط به سینمای فارسی‌زبان پرداخته شود هستم. بحثم این است که اصولاً زیبایی ایران زمانی شکل می‌گیرد که شاهد اتحاد اقوام در کنار یکدیگر و زیر یک پرچم باشیم. نکته دیگر این که سینمای امروز به سینمای گیشه‌ای و تجاری بدل شده است. مهم‌تر این ‌که به‌شدت از فیلمنامه غافل مانده‌ایم و جای ساخت فیلم‌های هنری خالی است. البته با رویه بعضی از فیلمسازان که صرفاً به ساخت فیلم‌هایی در جهت سیاه نمایی برای نمایش در جشنواره‌های آن‌طرف آب می‌پردازند هم مخالفم. چون این عده هم با تولیدات خود به غنای سینمای ایران افزون نمی‌کنند. درنتیجه، سینمای امروز روبه‌جلو حرکت نمی‌کند که هیچ، در حال رکود هم هست. متأسفانه، ملاک رونق سینمای فعلی، فروش میلیاردی فیلم‌های کمدی هجوگونه شده است، درحالی‌که این آمار و ارقام، حکایت از رونق واقعی سینما ندارد.

* بااین‌حال جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی چقدر توانست یا در آینده می‌تواند در برداشتن حلقه‌های مفقوده در این زمینه مؤثر باشد؟

همان‌طور که اشاره کردم، بخش دولتی باید بعضی از حیطه‌های فرهنگی هنری را به بخش خصوصی برون‌سپاری کند. به‌هرحال در جریان برگزاری این جشنواره، موسسه ما برای برگزاری دور اول این جشنواره با بخش دولتی همراه شد که این مسئله ازنظر من، مهندسی معکوس در فرهنگ و هنر است و باید در این عرصه‌ها خصوصی‌سازی صورت بگیرد هرچند حضور بنیاد ایران‌شناسی در برگزاری این جشنواره کمک شایانی به جشنواره کرد و عملاً با توجه به رویه سازمان سینمایی در دور اول این جشنواره اگر کمک‌های بنیاد ایران‌شناسی نبود شاید جشنواره‌ای برگزار نمی‌شد. ما برای برگزاری این جشنواره یک سال زحمت کشیدیم و دوندگی کردیم و به یاری خدا، با بازخوردهای موفقیت‌آمیزی هم مواجه شدیم.

* با توجه به این که جشنواره در بخش‌هایی چون فیلم کوتاه، مستند، فیلم بلند، انیمیشن، نماهنگ و… برگزار شد به نظر شما کدام بخش از موفقیت و اقبال بیشتری در این دوره برخوردار بوده است؟

امسال ۱۶ فیلم بلند داشتیم که ازاین‌بین، هفت فیلم برای اولین بار بود که نمایش داده شد و با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شد. درمجموع می‌توانم بگویم در تمام بخش‌ها استقبال خوب بوده است و اطمینان دارم که با مشارکت بیشتر فیلمسازان و هنرمندان می‌توانیم شاهد اتفاقات خوبی در دوره‌های آتی جشنواره باشیم. این جشنواره از دل مردم و برای مردم است و زمانی اهداف آن محقق می‌شود که هنرمندان به جشنواره اعتماد و آثارشان را برای شرکت در جشنواره بفرستند. درواقع این جشنواره مردمی است و وابسته به هیچ نهاد و گروهی نیست و فقط یک جشنواره‌ای است برای اقوام در قاب سینما و یک رویکرد فرهنگی سینمایی کشور است که می‌تواند در اعتلای سینمای ایران نقش مؤثری را ایفا کند.

منبع: روزنامه فرهنگ و هنر صبا (آزاده صالحی)